/

.

Giải Nobel là giải thưởng danh giá nhất thế giới và lĩnh vực gây nhiều chú ý nhất của giải này là văn chương. Năm nào cũng vậy, ban đầu, người ta thi nhau đoán mò nhà văn nào sẽ đoạt giải. Sau khi biết kết quả, người ta lại thi nhau đưa tin, chúc tụng và tìm đọc sách của nhà văn ấy. Người đoạt giải thưởng Nobel leo lên tột đỉnh vinh quang. Tuy nhiên, nhiều nhà văn cũng gặp không ít phiền toái, như trường hợp của Boris Pasternak, Mikhail Sholokhov…

Năm 2012 này, giải Nobel văn chương được trao cho nhà văn Mạc Ngôn. Đây là niềm vui của toàn thể công chúng yêu văn học trên thế giới nói chung và nhân dân Trung Quốc nói riêng. Tuy nhiên, có lẽ Mạc Ngôn rất thấu hiểu cái triết lí âm dương bù trù, trong vui có buồn, trong cái được có cái mất. Vì sinh ra trong một gia đình trí thức (vui) nên trong Cách mạng Văn hóa, ông phải nghỉ học để đi lao động khổ sai. Những năm tháng cơ hàn (buồn) đã giúp ông có giải Nobel (vui). Nhưng tiếp nối niềm vui này sẽ là nỗi buồn, vậy thì nỗi buồn gì sẽ chào đón ông ?

Nghe tin Mạc Ngôn đoạt giải Nobel, tôi cũng vui nhưng trong vui lại có buồn. Tôi chạnh lòng tự hỏi bao giờ thì Việt Nam mới có giải Nobel ? Tài trí của người Việt Nam không thua kém các dân tộc khác ở châu Á. Thời kì 1930 – 1945, lắm nhà văn Việt Nam đã rục rịch chuẩn bị ẵm giải Nobel về Việt Nam. Cứ nghe lời phát biểu hùng hồn của nhân vật Hộ trong Đời thừa của Nam Cao sẽ thấy rõ: Cả đời tôi, tôi sẽ chỉ viết một quyển thôi, nhưng quyển ấy sẽ ăn giải Nôben và dịch ra đủ mọi thứ tiếng trên hoàn cầu.
Một nhà văn vô danh ở Hà Nam mà phát biểu xanh rờn như vậy thì giấc mộng ấy sẽ lớn như thế nào đối với các cây đại thụ như Vũ Trọng Phụng, Nguyễn Công Hoan, Nhất Linh, Khái Hưng, Xuân Diệu… Cách đây hơn 70 năm, các nhà văn ta đã dám nói chuyện Nobel, vậy mà bây giờ hình như không có nhà văn lớn nào nói tới chuyện đó. Tôi biết rằng đại đa số nhà văn Việt Nam hiện nay đang nuôi giấc mộng Nobel nhưng không dám nói ra vì sợ bị cười. Cách đây vài tháng, nhân vụ việc Hoàng Quang Thuận tự ứng cử giải Nobel, người ta còn cãi nhau về thủ tục đề cử giải thưởng này. Một thao tác đơn giản như vậy mà không biết thì nói gì đến chuyện phát minh, sáng tạo ra những cái vĩ đại !
Biết bao giờ thì Việt Nam có giải Nobel ?
PHẠM NGỌC HIỀN