Nỗi lòng cán bộ văn hóa cơ sở

 

                                      Mạnh Minh Tâm

Cán bộ văn hoá – xã hội (VHXH) là một trong 7 chức danh cán bộ chuyên môn, nghiệp vụ cấp xã nhưng nhẩm ra, ông cán bộ này phải đảm nhận công tác quản lý nhà nước cấp cơ sở của nhiều sở, ngành gộp lại: Văn hoá, thể thao, du lịch; thông tin, truyền thông; lao động, thương binh xã hội, gia đình, truyền thanh, phát hình… nên thường gọi là ông “cán bộ nhiều chức”

          Chức vụ “đầy mình”

          Các bí thư, chủ tịch xã khôi hài gọi cán bộ văn hoá cơ sở của mình là ông cán bộ chức vụ “đầy mình” nhưng khổ một nỗi học ít, lương thấp, kinh phí hoạt động tuỳ vào nguồn thu ngân sách. Toàn tỉnh có 112 cán bộ văn hoá – xã hội xã, phường, thị trấn, trong đó chưa quá 50% được đào tạo nghiệp vụ quản lý văn hoá và đa số cũng chỉ đạt trình độ trung cấp chuyên nghiệp. Số còn lại, chủ yếu qua các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ do tỉnh, huyện tổ chức và tự học. Cũng có xã đưa cán bộ VHTT đào tạo trình độ đại học nhưng vừa tốt nghiệp đã tìm chỗ chuyển công tác. Đáng lo ngại hơn là hầu hết cán bộ văn hoá người dân tộc chưa có ai được đào tạo cơ bản về chuyên môn, nghiệp vụ. Vào một buôn đồng bào dân tộc Êđê ở Ea Trol, hỏi người dân: Nhà mình có biết tại sao phải xây dựng gia đình văn hoá, buôn văn hoá? họ trả lời: không biết! “Cán bộ nó nói gì tao không hiểu”. Khi cán bộ mà trình độ nghiệp vụ “lơ mơ”, ấp úng trong công tác vận động, người dân không hiểu cán bộ nói gì cũng là lẽ đương nhiên. Về xã Ea Chà Rang, (Sơn Hoà) ông Tân – Phó chủ tịch cho biết, từ 2005 đến nay (2011) xã đã 5 lần thay cán bộ VHXH do làm không “chạy” việc, trong đó có người bỏ việc vì lương không đủ sống.

          Tìm hiểu về mức kinh phí ngân sách hàng năm cho hoạt động văn hoá – thể thao của xã, thì mỗi xã bố trí theo một cách; xã, phường, thị trấn vùng đồng bằng kinh phí cho hoạt động văn hoá, thể thao, truyền thanh nơi nào thấp nhất cũng trên 30 triệu/năm; An Ninh Tây là xã có mức phân bổ kinh phí cao, khoảng 60 – 80triệu/năm. Riêng các xã miền núi, vùng dân tộc thiểu số như: Ea Lâm 15 triệu, xã Suối Trai 8 triệu (Sông Hinh)  xã Phú Mỡ 4 triệu (Đồng Xuân) … Chăm lo đời sống văn hoá tinh thần cho cả nghìn dân của một xã mà chỉ chừng ấy kinh phí, anh em văn hoá miền xuôi nói vui là chỉ đủ tiền cắt dán khẩu hiệu. Kpáy Khương trưởng ban văn hoá – xã hội xã Suối Trai nói: hôm trước đưa đội bóng chuyền thi đấu giải huyện nhưng không đủ tiền cho vận động viên ăn cơm trưa vì kinh phí cấp cho hoạt động văn hoá đã “cạn”. Chủ tịch xã Suối Trai thì có cách lý giải khác: Cán bộ văn hoá của xã hiện nay nó biết làm; không phải xã phân bổ kinh phí văn hoá, thể thao thấp mà cái chính là do cán bộ; khi cán bộ có nghiệp vụ, năng động, biết tổ chức công việc thì xã sẵn sàng bố trí đủ kinh phí theo nhu cầu; trước đây có cán bộ văn hoá phân bổ 4 triệu/năm nhưng không biết làm gì cho hết!

         

Tại lớp tập huấn công tác văn hoá cơ sở năm 2011 do Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch tổ chức; chỉ mới gặp 5-7 cán bộ, nghe ai cũng than: công việc thì nhiều mà đời sống chẳng ra làm sao. Nhưng “thê thảm” nhất, là cán bộ văn hoá các xã miền núi người dân tộc thiểu số. Về khảo sát công tác xây dựng nếp sống văn hoá và gia đình xã Ea Trol (Sông Hinh), khi làm việc thấy không có cán bộ phụ trách văn hoá, Phó chủ tịch Nay Y Bình cho biết: “Cán bộ văn hoá của xã đã tự động bỏ việc, hiện chưa có người thay; do không có bằng cấp nên xếp theo diện hợp đồng với mức phụ cấp 830 ngàn/tháng, thu nhập thấp, nên nó làm việc  “bữa đực, bữa cái” thích thì làm, không thì ở nhà, uỷ ban có việc cần phải ra nương rẫy mà tìm; xã cho nó đi học lớp quản lý văn hoá ở tỉnh thì vợ nó không cho đi, đành chịu chứ biết làm sao” (quyền mẫu hệ). So Chăm Minh cán bộ văn hoá xã Ea Chà Rang, nguyên bộ đội về, cũng thiếu bằng cấp nên phải xếp theo cấp phó (…những người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã – theo quyết định 1110, ngày 10/8/2010 của UBND tỉnh) ; nhà cách trụ sở làm việc khoảng 2 Km, ngày 4 lượt đi về, công tác về các thôn, buôn; với mức phụ cấp 830 ngàn, tiền xăng xe đã tiêu hết nửa. Anh Minh cho biết, thu nhập chủ yếu của gia đình mình là nuôi bò và trồng sắn mía, còn công việc ở xã thì “làm cho vui”, chứ trông chờ vào đấy chỉ có mà… chết đói. Không riêng gì ở các xã miền núi, rãi rác ở các huyện, thị, những xã mà cán bộ Thương binh xã hội làm trưởng ban VHXH, cán bộ văn hoá làm cấp phó đều có hoàn cảnh tương tự.

 

Chúng ta đều biết vị trí, vai trò của cán bộ và hoạt động văn hoá cơ sở là rất quan trọng. Phần lớn công tác xây dựng đời sống văn hoá cơ sở  như: xây dựng Gia đình văn hoá; thôn, buôn, khu phố, xã, phường văn hoá; xây dựng gia đình Việt Nam trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước; xây dựng nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội; tổ chức các hoạt động văn hoá, thể thao đáp ứng nhu cầu vui chơi, giải trí lành mạnh của người dân… đều diễn ra và do cấp xã tổ chức thực hiện. Trong đó, hoạt động văn hoá thông tin cơ sở miền núi góp phần nâng cao dân trí vùng đồng bào dân tộc thiểu số gắn với việc ngăn chặn gieo rắc ấn phẩm văn hoá độc hại, tà đạo xâm nhập trái phép, đẩy lùi tập quán lạc hậu, mê tín dị đoan; đồng thời tạo sự bình đẳng về hưởng thụ và tham gia vào các hoạt động văn hoá của đồng bào các dân tộc.  Hiệu quả của công tác này,  tuỳ thuộc rất nhiều vào sự lựa chọn về trình độ học vấn, năng khiếu, sự nhiệt tình và tính năng động của mỗi cán bộ. Chuẩn của một cán bộ văn hoá thường là “phải giỏi một việc, biết nhiều việc”; (kỹ năng tuyên truyền miệng, đàn hát, viết vẽ, biết làm trọng tài, biết tổ chức các hoạt động văn hoá, văn nghệ, TDTT…) Việc bố trí cán bộ theo kiểu chắp vá, coi thường “không có văn hoá cũng chẳng chết ai” dẫn tới cán bộ nào không có nghiệp vụ là “đẩy” cho văn hoá; khi không làm được việc lại thay đổi; cứ vậy, thì nền tảng tinh thần xã hội ở cơ sở khó mà bền vững.