Khi cuộc sống của con người đã phát triển và ổn định, thì nhu cầu lựa chọn những kiểu dáng, loại hình trong mọi phương diện của đời sống hay nghệ thuật đều dựa trên sự phù hợp với sở thích, cá tính, xu hướng thẩm mỹ của mỗi người. Thị hiếu rất đa dạng, bởi vậy, ngạn ngữ phương Tây: “Thị hiếu là cái không
thể bàn cãi được”.
Bản thân tôi cho rằng đây là nhận định vừa đúng vừa sai. Nhưng tùy vào trình độ và lối sống của mỗi người mà ta phân ra thi hiếu cao quý và thi hiếu thấp hèn. Khi con người sống trong xã hội dân chủ và tự do thì xu hướng lựa chọn những gì mình thích trong tất cả các loại hình và lĩnh vựa của đời sống như: nghệ thuật, ẩm thực, cách ăn nói, ngành nghề, trang phục,…đều mang tính cá nhân.
Thị hiếu rất phong phú và đa dạng tùy theo sở thích và cá tính riêng. Vì vậy, cần tôn trọng và khuyến khích thị hiếu của mỗi cá nhân. Nhưng thị hiếu cũng có những hạn chế nhất định. Nếu những người biết cách lựa chọn những thị hiếu phù hợp với mình, phù hợp với xã hội nhưng không gây ảnh hưởng đến người khác và đồng thời góp phần phát triển một loại hình hay lĩnh vực nào đó thì thị hiếu đó chính là thị hiếu cao quý và tích cực.
Nhưng đối với những người chỉ lựa chọn những thị hiếu thích hợp cho mình nhưng lại gây ảnh hưởng xấu đến những người xung quanh, thì đó gọi là thị hiếu thấp hèn và tiêu cực.
Thị hiếu tuy mang tính cá nhân nhưng phải biết lựa chọn những gì phù hợp với xã hội, lối sống và không ảnh hưởng tới những người xung quanh mà vẫn đáp ứng nhu cầu sở thích, tính cách của cá nhân. Thị hiếu là cái được bộc lộ qua cách lựa chọn của con người như: kiểu trang phục, thức ăn, cách ăn nói,…
Để chứng minh cho điều này có thể cho một vài ví dụ như sau: Trong cách ăn uống của người phương Tây, ví như người Pháp. Khi đến một bữa tiệc như tiệc cưới hay sinh nhật , cách ăn uống mà họ thường dùng là kiểu ăn tự chọn. Tức là cầm một cái đĩa và chọn những thức ăn mình thích trên một chiếc bàn thức ăn dài duy nhất trong bữa tiệc. Họ thường sử dụng nĩa, muỗng, dai để ăn.
Còn người Việt Nam, khi bạn đến một bửa tiệc bạn sẽ thấy bày ra trước mắt rất nhiều bàn ghế đặt sát nhau. Mỗi bàn thường có mười ghế cho đủ mười người, trên bàn bạn sẽ thấy người ta đặt trước đó mười chén, mười đũa, mười muỗng và khăn. Khi khách đến đủ họ sẽ lần lượt dọn ra các món như: lẩu, bún, cơm, gỏi,…và sau đó sẽ dọn món tráng miệng.
Từ ví dụ trên, có thể thấy người Pháp thích ăn theo kiểu từ tốn, thoải mái và sang trọng. Còn người Việt, chủ yếu no là chính, những món ăn thường đơn giản và thường thấy hầu như trong các bữ tiệc.
Hay như trong thị hiếu của người Việt về trang phục ở thời xưa , người phụ nữ thích ăn mặc giản dị, kín đáo như: áo tứ thân của miền Bắc, áo dài của miền Trung hay áo bà ba của miền Nam. Họ cho đó là vẽ đẹp và duyên dáng của người phụ nữ.
Nhưng ngày nay, xã hội phát triển, kinh tế mở cửa, Việt Nam giao lưu văn hóa với nước ngoài. Những trang phục “mốt” du nhập vào Việt Nam, thu hút giới trẻ. Những kiểu quần áo “teen” như: quần jean, áo thun, váy, quần short,… mang phong cách trẻ trung năng động phù hợp với sự phát triển của xã hội.
Một ví dụ khác trong đời sống và nghệ thuật: Trong những bộ phim tình cảm Hàn Quốc, người xem thường thích kiểu bạn gái hay bạn trai xinh đẹp, lạnh lùng hay dễ thương. Nhưng trong đời sống, người ta thích mẫu người thành đạt và chính chắn.
Qua những ví dụ được kể trên, có thể nhận thấy cái được gọi là “mốt” theo thời hay mỗi lĩnh vực khác nhau của đời sống được thay đổi nhằm góp phần tạo điều kiện cho sự phát triển xã hội ngày càng tốt hơn.
Thị hiếu của con người có thể góp phần làm phát triển hay tiêu vong một loại hình hay lĩnh vực nào đó tùy vào cách sử dụng của mỗi người. Một xã hội dân chủ và phát triển đều mang tính cá nhân , phù hợp với cá tính hay sở thích của mỗi người. Tuy thị hiếu của riêng cá nhân được tôn trọng như quyền cá nhân của con người nhưng khi lựa chọn thị hiếu , mỗi người cần cân nhắc và xét kĩ lưỡng những thị hiếu tích cực và cao quý góp phần hoàn thiện nhân cách của con người.
Trương Như Thảo
Lớp: Hướng dẫn 1_ĐH Văn hóa du lịch 6
Trường: Đại Học Văn Hóa TPHCM