(Cảm tác từ bài thơ “Rau đắng đất” của cố thi sĩ Nguyệt Lãng. Và viết tặng bài thơ này cho chị hai Mai Thị Nhờ thương yêu của em.)
Mai Quốc Đạt
Mười bảy tuổi mẹ gả chồng cho chị
Mặc xoa rê vàng bước ra cổng lần khân
Đường trước nhà bồi hồi như xa lạ
Qua hết liếp dừa, chị mang họ người ta.
Tới bến nước chị cầm lòng không đặng
Ẳm thằng em bảy tuổi đứng khóc ròng.
Thôi lớn rồi, đừng bú tay, ẹ lắm
Đừng đái dầm, đừng nhõng nhẽo với cha.
Có nhớ hai, thì bắt con đom đóm
Bỏ vào mùng gặp nhóc nhách chiêm bao.
Em mếu máo kêu hai hời hai hỡi
Chiều có về kịp tập lội với em?
Kiếm cho em con đom đóm to đùng
Bỏ vào mùng thắp sáng giấc chiêm bao…
Mẹ nạt ngang, đứng xê ra, chị mày đi cho lẹ
Nước đang ròng đừng để lỡ đò duyên!
(Mẹ lại bắt chị gọi em là cậu Sáu
Em vùng vằng, bảy tuổi thì làm cậu với ai!
Ai thèm kêu anh kia là anh rể
Ảnh gì kỳ, dắt chị trốn mất tiêu!)
Thôi cậu vào ngủ trưa, giờ chị đi với ảnh
Quỡn quỡn rồi mẹ dắt cậu sang chơi.
Tự nhổ răng rồi quăng bừa lên nóc
Khấn chuột thần trả răng mới cho tôi,
Nhớ sớm mai cậu một mình đi học
Tự gội đầu, chớ đờ đẫn say ke…
Cái con này, nước đang ròng sát đáy…
Mẹ nạt rồi, quệt nước mắt vào sông.
Pháo nổ vang tưng bừng mười bảy tuổi
Cậu bần thần rưng rức khóc nhìn theo.
Áo xoa rê dát vàng từng nhịp sóng
Sóng xô bờ lạc con nước đang lên.
Mười bảy tuổi chị ngủ nhà người lạ
Cái chõng tre biết cọt kẹt khóc thầm
Con thằn lằn cũng tặc lưỡi tủi thân.
Nhớ hơi chị, nằm lăn qua lộn lại
Có mình ên nên len lén khóc thầm,
Hít cái gối còn thơm mùi nắng mới
Đêm cũ xì lại khó chịu chẳng thơm.
Cậu huơ tay xua màn đêm huyễn hoặc,
Vén cửa mùng để đom đóm bay đi
Cho nó bay về bên kia đồng ruộng
Để một đời không lạc mất thằng em.
Nó sẽ thôi không khóc nhè con nít
Hết té giường vì không có chị hai.
Cậu cứ tưởng chị đang nằm bên cạnh
Áo bà ba máng trên vách hững hờ
Ngỡ như chị đang ru hờ giấc ngủ
Cầm mặt trời đuổi cả lũ ma trơi.
Không còn hai, cậu gối đầu bóng tối
Nghe ngoài kinh gió phất chướng se lòng
Cậu hết dám ra sau hè đi tiểu
Nằm một mình, tự ru giấc ầu ơ.
Sáng sớm ra, cậu đã thành cậu Sáu
Cầm roi mây đánh túi bụi con đường
Mày phải trả chị hai về cho cậu
Hái đọt nhãn lồng về chấm tộ mắm kho,
Rồi cõng cậu băng qua bờ cơm nếp
Ra ngoài đồng gieo sạ những ước mơ.
Cậu sẽ ra Sài Gòn vào đại học
Chị dúi cho trăm ngàn lẻ đi đường,
Chị sẽ dắt cậu mày đi sở thú
Ra nước ngoài để biết được máy bay…
Không biết đâu, mày phải đền cho cậu
Rạ ngoài đồng cháy rụi hổng ai thương,
Đền cho tao khói đốt đồng tĩnh mịch
Én lẻ bầy thảng thốt giọng mồ côi.
Cậu không thèm ai gọi mình là cậu
Trả chị về, trả chị về cho Sáu Đạt mà thôi!
Chị lấy chồng, ai sẽ đền cho cậu
Ai giác hơi mỗi lần lên ban khỉ
Giựt thái dương cho hồn vía cậu về,
Ngồi sàn nước kỳ cọ hòm bám cổ
Gội cái đầu sạch bóng hết cức trâu?
Mùi bông bưởi còn thơm lừng chái bếp
Ai ngồi nghe cậu nói chuyện hoang đường?
Mẹ rủ rỉ, con đã thành cậu Sáu,
Lớn lên rồi, cậu sẽ có mợ thôi
Sẽ sanh con, rồi dựng vợ gả chồng
Như cha mẹ thời bắt cua mò hến
Về bên chồng, mẹ lạc mất dòng sông.
Cậu đã lớn, bảy tuổi rồi, hiểu chuyện
Tự gội đầu cho hết sạch cức trâu
Cũng mới biết học đòi bơi sải ngửa
Lội qua kinh thọc được một bọc bần
Cũng đã biết băng đồng đi lùa vịt
Phụ với cha mần cỏ được đôi lần.
Nhưng có lần ra bờ sông nhớ chị
Nhốt nỗi buồn nhỏ xíu vào trong chai
Quăng xuống sông cho trôi về Mang Thít,
Nói với hai, cậu đã lớn lắm rồi
Hết sợ ma, cũng không còn ngủ mớ.
(Tuy lâu lâu không kềm lòng nhớ chị
Úp mặt khóc òa vào ngực nước Cầu Quan!)
Mẹ đã dặn ở đời ai cũng vậy
Phải có chồng, lấy vợ, bước sang ngang
Như dòng sông nước hết ròng lại lớn
Xui chuyến đò ắt cập bến đục, trong.
****
Hai mươi mốt năm dễ thường như mới lạ
Mới hôm qua chị hỏi sao lâu quá không sang nhà?
Cháu của cậu có người qua hỏi cưới
Cậu có lòng, lo cho nó chuyện sang ngang.
Tội thằng em, hỏi hoài ai lấy chị,
Chị kịp về cùng tập lội với em
Có cùng em hái bần nơi cầu nước
Còn ru em hay mơ ngủ bóng đè?
Mẹ cứ cho chị dựng nhà bên cạnh
Lấy chồng chi, bỏ cậu nó một mình!
Chị lấy chồng, ai sẽ đền cho cậu
Ai sẽ đền cái giậm cẳng làm nư?
Chị dặn con ở đời ai cũng vậy,
Phải lấy chồng, có vợ, giống như sông
Giống như dòng Cầu Quan xuôi sông Hậu
Ra Định An, lạc vào bể, nhớ nguồn.
Giống như cậu đã hai lần làm cậu
Nửa cuộc đời cậu làm cậu của con.
Cậu ngồi đây, dựa vào vai của chị
Cao lắm rồi, chị với chỉ tới vai
Cứ thầm mong cậu hãy còn con nít
Cho chị hai ôm thật chặt vào lòng
Để chị hít mùi khét nồng tóc nắng
Thuở bờm xờm nheo nhéo gọi hai ơi!
Em cũ mèm, sà vào lòng của chị
Vẫn rụt rè với thế giới mênh mông,
Giống thằng nhỏ khóc ròng năm bảy tuổi
Hỏi con đường, bến nước giấu chị đâu?
Biết bắt ai phải đền cho tiếng cậu
Làm bà con, phận con gái người ngoài!
Cháu đừng hư, lớn rồi nên làm cậu,
Bắt ai đền tiếng gọi cậu buồn hiu?
