( Mến tặng các em Cẩm Hằng, Thanh Thủy, Bá Luân và lớp chủ nhiệm 10D năm xưa.)
1.
Bất chợt mà thật hữu tình. Dù tôi gắng nhẹ tay khi uốn mấy nhành xanh vào khung tròn, một vài bông trắng li ti vẫn lơi rơi. Tiếc thật! Và một mùi hương lâng bâng tỏa lan. Bước lùi ra ngắm nhìn, tôi thích thú như vừa nhấp ngụm nước ấm ngọt đằm, thơm dịu…Đã ra dáng thế một chú phượng hoàng con từ hai chậu hoa chiếu thủy ở vườn nhà. Đúng là không hoài công chăm chút. Lại nhớ hai đứa con những dịp về thăm nhà thấy tôi vun gốc, tỉa lá hai gốc kiểng mới đưa về cứ theo so bì. Lúc này ba mê cây cảnh lắm rồi không còn thời giờ cho tụi con nữa! Tụi con vào với mẹ đây…
…Chúng so bì cũng phải, cây mà được chăm yêu quá mức. Nhưng thực ra vì hai gốc kiểng chiếu thủy này có cả một sự tình ấm áp. Cuối năm 2012, tôi và nhóm bạn một thời dạy học ở mái trường quê (THPT Vĩnh Bình – xã Vĩnh Bình, nay thuộc huyện Gò Công Tây, Tiền Giang) cùng nhau về thăm trường xưa theo lời mời khó chối từ của các em học trò cũ những năm đầu giải phóng theo học niên khóa 1977 – 1978. Ba mươi năm hơn, học trò của lớp 10D – lớp tôi chủ nhiệm đã chửng chạc, thành nhân. Có em đã lên chức Ngoại, Nội hẳn hòi vậy khi đón chúng tôi vào nhà vẫn ôm chầm. siết tay gọi thầy xưng em, xưng con thân tình, nghiêm cẩn như học trò tuổi nười tám, hai mươi buổi đầu đến lớp năm xưa. Không đầy đủ bởi nhiều em như những cánh chim bay tứ phương; Thành phố, Long An, Cần Thơ…Tụ hội là những khuôn mặt yêu thương. Nam có Nguyễn Bá Luân, Võ Văn Xăng, Trần Văn Hà, Huỳnh Văn Minh, Lê Văn Sáu, Đỗ Văn Vàng…Các em nữ, Trần Cẩm Hằng, Hứa Thị Thanh Thủy, Nguyễn Nhựt Xuân Dung, Nguyễn Thị Rỉ, Phan Thị Đẹt, Ngô Thị Lên… Nơi thầy trò ngồi lại bên nhau là nhà em Thanh Thủy. Sân sườn rộng, dày đặc hàng trăm chậu kiểng. Bữa “tiệc” được bày dọn trên bàn đá và hai bàn bàn tròn đầy kín những món ăn vùng quê. Thơm ngon là món đặc sản bánh giá Vĩnh Bình. Tôi và các bạn dạy, Trúc Sơn (môn Lý), Văn Phinh (môn Địa), chị Bích Liên (môn Pháp văn) đầy xúc động trong tiếng cười nới rộn vang khi các em nhắc lại những giờ học, những kỉ niệm đáng yêu ngày trước. Gió từ dòng kênh trước nhà thổi lộng vào mát rượi. Vâng, chính chúng tôi, các em – thầy cô giáo, học sinh của trường Vĩnh Bình trãi qua nhiều ngày lao động vất vả để nạo thông cho dòng xanh trong trẻo ắp đầy ở xã Long Vĩnh Hựu, một nơi từng là căn cứ kháng chiến gánh chịu nhiều chà xát ác liệt thời chiến tranh. Ao Dương, cầu Ba – Nò đã trở thành nhịp nối thân quen đi – về trong những ngày thầy trò lấm lem bùn đất, xắn chuyền đất bồi đắp phù sa cho hàng chuối, bụi mía, gốc dừa. Những rặng dừa xanh tàu, trĩu quày quả như vẩy tay đón đưa chúng tôi những dịp đến thăm gia đình các em. Chén rượu, bữa cơm đơn sơ nhưng đằm ngọt tình. Tình thầy trò qua lao động, qua gian khó thời bao cấp lại càng gắn kết hơn. Bá Luân ngồi kề bên tôi nói nhỏ, thầy đọc lại bài thơ về Long Vĩnh Hựu đi! Siết nhẹ vai em, cậu học trò cùng bạn bè ham học, năng nổ, chân tình vác xe đạp băng ruộng đến trường. Đó là bài“Quê em Long Vĩnh Hựu” tôi chỉ đọc một lần trong buổi sáng sinh hoạt đầu tuuần khi có đoàn sinh viên ĐHSP thành phố về trường kiến tập năm 78. Thật không ngờ, em vẫn còn nhớ!
Em ở nơi này, Long Vĩnh Hựu/ Bốn mùa cây trái một màu xanh/ Có giòng sông nhỏ mang về đất/ Đỏ thắm phù sa năng nghĩa tình…Ao Dương mấy buổi ta cùng hẹn/ Xẻ một giòng kênh dẫn nước về/ Nước ngọt cho Người và cho Đất/ Lúa vàng, khoai sắn viết thành Thơ…
2.
Nắng xuống thấp. Chúng tôi cùng các em dạo xem vườn kiểng của cô học trò “nghệ nhân” Thanh Thủy. Anh Phinh cứ săm soi và mang về cho bằng được củ cây bình vôi để chữa bệnh…đau răng. Tôi thì bị cuốn theo những dáng thế độc đáo của các chậu bon – sai. Những bông mai vàng tứ quý, bông sứ đỏ hoa tươi cánh trong ánh chiều. Những cánh trắng thơm mê của những nhành chiếu thủy…Thủy làm hết đó thầy, cả khung chậu vô gốc kiểng cũng tự làm luôn. Cẩm Hằng, cô giáo dạy Sinh ở ngôi trường từng theo học cũng chính là đầu mối liên lạc cho buổi họp mặt này hớn hở khoe về bạn, nghệ nhân cấp huyện mà. Không người thì trồng cây, việc nào cũng làm đẹp cho đời! Cả hai em đều giỏi! Cảm ơn lời khen của thầy, Thủy nói chen vào khi buộc dây túi quà – cây thuốc, còn thầy thích giống kiểng nào em cột tặng làm kỉ niệm…Sẵn sàng nhận, em tạo dáng mấy chậu chiếu thủy hay lắm…Lần sau về ngắm tiếp. Giờ ta đi thưởng thức thịt nướng của chủ trại thú rừng Bá Luân rồi thầy cô còn về nữa!
Bịn rịn, lưu luyến mấy rồi cũng chia tay. Những bạn dạy của tôi về lại Thành phố Hồ Chí Minh, còn tôi phải thêm một chặng nữa để về quê núi Đồng Nai mang theo tình thầy trò ấm áp khó phai. Và cứ nghĩ, cây kiểng các em hứa tặng khó mà thực hiện…Vậy mà, khoảng hai tháng sau, Cẩm Hằng điện cho tôi đến bến xe Long Khánh nhận hai gốc kiểng! Đúng là tình nghĩa thầy trò thắm thiết! Từ Vĩnh Hựu các em chở kiểng ra Thị Xã Gò Công đã vất vả, chúng còn theo xe đò vượt hơn trăm cây số để làm quà cho thầy cũ quả là kì công. Qua điện thoại, em Thủy còn háo hức dặn tôi cách chăm sóc cho cây bám rể, cách tạo thế sau này…Thú chơi cây kiểng đã trở thành niềm mê thú của nhiều người, những vườn kiểng phong phú chủng loại, uốn thân, xếp tầng dáng độc …ở quê tôi không thiếu. Nhưng những gốc kiểng mà các em gởi tặng giá nào tính được. Bà xã tôi cũng vui theo, nhờ thợ quen mua liền chậu lớn cho hai gốc kiểng. Được chăm nước, đất phân đầy đủ nên một tháng sau đã vững rể chắc thân, mầm lá bắt đầu nhú xanh. Chúng đã chịu đất, chịu người nơi quê mới. Hằng, Thủy cười reo khi nghe tôi báo tin cây sống tươi tốt, và còn có tên nữa. Một Cẩm Hằng. Một Thanh Thủy.
3.…Có lẽ rất lâu nữa tôi mới có dịp về lại chốn cũ, trường xưa Long Hựu, Vĩnh Bình ắp đầy kỉ niệm. Đời người khác nào đời cây luôn sẵn lòng, hết lòng dâng quả, tỏa hương ngọt ngào, thanh tao cho cuộc đời khi chữ tình bền sâu gốc rễ. Và chiều nay, vin sửa nhánh cành tôi có cảm tưởng nhũng bông trắng chiếu thủy chao mình dịu hương mơn dậy một niềm trìu mến. Bởi đó là những gốc kiểng – học trò, những cây học trò thân thương của vùng quê xa xôi mà vẫn gần gũi và đậm nghĩa tình.
Xuân Lộc, 21/4/2014
NGUYỄN NGUYÊN PHƯỢNG
