Tuy Hoà, chiều 7 tháng 1 năm 2013
Chào em Ph. Th. H…
Vậy là năm 2012 đã khép lại rồi em nhỉ. Ngẫm lại trong năm 2012 này ai cũng có những suy tư mang tính tổng kết chặng đường cả một năm, mình đã có những sự kiện gì nổi bật. Người thường đã vậy, người nghệ sĩ như anh em ta lại càng như vậy, em ạ. Những người làm công tác liên quan tới lĩnh vực tâm hồn, làm sao mà dửng dưng được với những xao động của sự chuyển mùa của đất trời và của lòng người cơ chứ? Nhất là những ngày này đang kỳ rét ngọt: Mấy hôm nay anh gọi điện hàng ngày thăm thầy Dương Sách (Nhà nghiên cứu văn hoá Tày, Hội viên Hội văn nghệ dân gian Việt Nam, 82 tuổi, đang sống ở quê Caobằng). Thầy bảo rét quá, thầy nằm đắp chăn cả ngày thôi. Vậy là chả bù cho vùng Tuy Hoà đây, dẫu mùa đông mà bao chàng trai cô gái vẫn mặc phong phanh một chiếc áo sơ mi đi dạo phố. Như lúc này đây, nhiệt độ trong nhà khoảng 20 độ C thôi. Đó là nhiệt độ bình thường ở trong nhà của người Nga bên châu Âu băng giá (Như ở Xanh Pêtécbua, mùa đông lạnh những âm ba mươi độ C). Có sống ở miền nam ấm áp mới thấm thía bài hát của Phạm Tuyên ngày xưa Gửi nắng cho em, em à… Hình như cái lạnh làm cho người ta trầm tư hơn, lặn sâu hơn vào tâm trí, vào kỷ niệm của cuộc đời… Đó là một sự đằm sâu vô bờ bến, để hình thành những ý tưởng sáng tạo mới. Theo anh, thì mùa thu và mùa đông ở Việt nam là mùa của sự suy ngẫm và sáng tạo thi ca. Còn mùa xuân và mùa hè là mùa của sự thu nhận và tích tụ hiện thực vào trong tâm hồn của người nghệ sĩ. Đó là cảm nhận hết sức riêng tư của một người làm thơ đó.
Vậy trong 2012 này Triệu Lam Châu đã có những sự kiện nổi bật gì vậy? Xin chia sẻ cùng em nhé.
Đến bây giờ anh càng thấm thía giá trị ngàn xưa của cha ông người Tày quê ta. Theo phong tục người Tày, trong đời người có những mốc quan trong sau đây: Lúc 49 tuổi người ta tổ chức lễ mừng chữ Phúc, 61 tuổi lễ mừng chữ Thọ, 73 tuổi mừng chữ Khang và 85 tuổi là lễ mừng chữ Ninh. Đó là nét văn hoá Tày ảnh hưởng từ văn hoá Trung Hoa. Qua ngàn đời người ta đã tổng kết đó là những mốc sức khoẻ con người có những biến đổi lớn. Năm 2012 anh 60 tuổi dương lịch, nhưng theo lịch âm là 61 rồi đó.
Anh thấy bản thân mình, năm nay sức khoẻ có giảm, nhưng thấy trí tuệ tự nhiên sáng láng hẳn lên. Hình như thư trước anh đã tâm sự, lâu nay anh chỉ làm thơ, dịch văn thơ và sáng tác nhạc thôi. Còn từ đầu năm nay lại nổi hứng viết phê bình và đang làm công việc hệ trọng là Đề xuất từ ngữ tiếng Tày mới hiện đại.
Mở đầu năm 2012 là một sự kiện bất ngờ: Triệu lam Châu được gặp lại bạn cũ (qua điện thoại) của Đêm thơ xuân năm 1981 – Phạm Thị Hồng. Cũng may nhờ đi chúc tết nhà thơ Nguyễn Tường Văn, mà được gặp lại em đó. Và cũng nhờ vậy mà anh có hẳn mấy bài về Đêm thơ nguyên tiêu Phú Yên, nhằm nói lên sự thật của vấn đề rằng: Đêm thơ nguyên tiêu đầu tiên ở Phú Yên được tổ chức vào mùa xuân 1981. Ngày thơ Quảng Ninh đầu tiên tổ chức vào 1988. Bài viết của Triệu Lam Châu về sự thật này được đông đảo bạn đọc Phú Yên và miền Trung hoan nghênh. Rõ ràng trong việc này những người trong cuộc như Phạm Thị Hồng, Đào Giáng Vân, Triệu Lam Châu… đã lên tiếng đích đáng định vị lại những giá trị chân chính vốn có của Đêm thơ xuân Phú Yên trên bản đồ yêu thơ cả nước.
Tháng 7 anh nghỉ hưu, đồng thời cũng nổ ra những sự kiện văn học (trái với sự mong đợi của bạn đọc chân chính): Hội nhà văn trao giải thưởng 2012 cho loại thơ vô lối (theo cách gọi của nhà thơ Đỗ Hoàng). Rồi hiện tượng Hoàng Quang Thuận sáng tác thơ thiền, dự giải Nôben văn học. Rồi thơ hậu hiện đại hoành hành làm vẩn đục tâm hồn dân chúng… Triệu Lam Châu cũng đã có một loạt bài, nêu chính kiến riêng của mình, về những sự kiện ấy – được bạn đọc đồng tình ủng hộ, đặc biệt các nhà thơ nhà văn như: Cảnh Trà, Nguyễn Đức Thiện, Nguyễn Hiếu, Dung Thị Vân… trực tiếp gọi điện, viết thư động viên tác giả.
Công việc Đề xuất từ ngữ tiếng Tày mới đang tiến triển tốt đẹp. ĐẾN NAY ANH ĐÃ LÀM ĐƯỢC MỘT NGÀN HAI TRĂM TỪ TÀY MỚI RỒI ĐÓ. Không những vậy, từ việc làm từ mới tiếng Tày, anh còn nêu ý tưởng: Đề xuất từ mới tiếng Việt mới hiện đại, với mong mỏi như điên rồ rằng: Phải thay hết những từ Hán việt hiện có trong kho tàng ngôn ngữ Việt hiện nay. Phấn đấu sáng tạo ra những từ thuần Việt, không cần mượn tiếng Hán nữa. Đó là công việc của nhiều thế hệ tâm huyết mới làm được. Anh tin rằng con cháu người Việt mấy trăm năm sau nữa, sẽ làm được điều này.
Đặc biệt cuối tháng 10 vừa qua, anh gửi hai bài hát là Nhớ núi và Vầng trăng Nà Pẳng – cho Trang web Bài ca đi cùng năm tháng, họ liền đăng lên ngay. Đây là một Trang web hoành tráng, sang trọng, đăng tải những tác phẩm âm nhạc chân chính. Được đăng trên trang này là một vinh dự cho các tác giả. Số người truy cập hai bài hát của anh trên trang này tăng vùn vụt, mới chỉ hai tháng mà đã lên đến một ngàn ba trăm người rồi đó. Đồng thời có nhiều phản hồi của thính giả, rất ưu ái và hoan nghênh tác giả Triệu Lam Châu. Đó là phần thưởng lớn cho người nghệ sĩ đó. Mời em vào đó nghe và xin em cho anh mấy lời phản hồi động viên nhé.
Còn một bước ngoặt nữa em ạ. Cuối tháng 11 năm 2012, đọc báo thấy tin: Nhiều du khách Nga đến nghỉ đông ở Nha Trang. Họ đến du lịch, mà ở Nha Trang thiếu phiên dịch tiếng Nga rất trầm trọng. Anh vào liên hệ thử xem, thì Công ty Marinez nhận ngay. Vậy là từ đầu tháng 12 anh làm hướng dẫn viên du lịch đi khắp đó đây, nào tua đi lên Đà Lạt, đi các Đảo phía Nam, đi các Đảo phía Bắc Nha Trang, đi tua vào rừng sinh thái, đi tua quanh thành phố….Thật là vui gặp lại những bạn Nga chân thành của thuở nào. Song lực bất tòng tâm em ạ. Làm được hai tuần anh thấy sức khoẻ giảm sút hẳn và lại xin thôi ngay, không làm được nũa. Căng thẳng lắm, sớm dậy 5 giờ đưa khách đi lên Đà Lạt chẳng hạn, tận 8 giờ tối mới về đến nhà. Trong cuộc hành trình rong ruổi ấy, không hề có ngủ trưa, mà mình quen điều độ của một nhà giáo hơn ba mươi năm nay rồi. Có thể nói là đầu tắt mặt tối, không có thời gian đọc báo hay đọc thơ nữa, chứ nói gì có cảm hứng sáng tác. Do vậy nhận thư em hôm 27/11 mà anh chưa có hồi âm cho em đó. Và hôm nay anh lại nhận thư em, thật bồi hồi cảm động, khi lại nhận ra nét trẻ trung trong ảnh như ngày nào, nhưng lại được choàng thêm một mái tóc hoa râm (Mà hồi xưa đâu có cơ chứ). Mái tóc đốm trắng ấy, như một tín hiệu vui rằng: Chúng ta đã trưởng thành quá đỗi trong cuộc đời này. Song lòng lại chạnh buồn khôn xiết… thời gian ơi…
Em có biết không hôm 15/12 anh xin nghỉ việc ở Nha Trang, rồi chiều đi xe máy 120 cây số trở lại Tuy Hoà – lòng vui sướng vô ngần. Đúng rồi, mình trở lại niềm vui cố hữu của mình thôi. Một nếp sống điều độ, mô phạm, thanh sạch, giàu suy tư về mọi sự trong cuộc đời – đó là niềm vui cố hữu của Triệu Lam Châu đó. Rồi từ những trầm tư suy ngẫm sâu xa ấy – mới nảy sinh những ý tưởng sáng tạo nghệ thuật sáng láng, làm hạnh phúc hẳn cho thế giới tinh thần trước hết của chính mình đã. Một niềm vui cố hữu như vậy, mà anh vô tình đánh mất những hai tuần liền ở Nha Trang rồi đó. Song không sao đâu, và cũng một phần nhờ vậy, mà anh thấm thía và quý thêm niềm vui cố hữu chân chính của mình.
Vậy là anh đã lại trở về với chính mình được hai tuần nay rồi. Hôm nay mới đủ bình tâm viết thư tâm sự với em đây.
Lại có niềm vui mới: Anh tự làm klíp ca nhạc cho các bài hát của mình được rồi. Anh đã làm được 4 klíp rồi đó. Anh đã đưa lên mạng, mời em vào xem (Vào google, ghi: chau trieu – youtube) và vui lòng ghi vài ý phản hồi động viên tác giả nhé.
Nhân năm mới dương lịch chúc em vui khoẻ và có thêm nhiều tác phẩm hay nhé!
Triệu Lam Châu
Đường trời (Email): trieulamchau@gmail.com
Số nối (Điện thoại): 0983 825502