Chiều rụng thấy khói bay rong ruổi trên các chái rạ miền trung du. Khói sợi mềm bay theo ngọn gió heo may lạnh, có tiếng gà đồng quê vẳng lại. Mùi cơm mới thơm lừng, tôi nao nao nhớ đến những lớp rơm rạ, củi khô và lá già cùi bưởi bên bếp lửa yêu thương của mẹ…
Vẫn tiếng nổ lách tách của mấy vỏ cam nhãn mặn nồng. Mẹ dậy sớm đun ấm nước cho cả nhà, những lần ấy cha thường buộc túm tỏi, giỏ hành treo cẩn thận lên gác tre. Tôi lóc nhóc cùng anh trai nhảy lò cò quanh bếp, lom khom chui vào trong đốt lửa. Ngọn lửa bập bùng bật loi choi trước mắt, mẹ lấy rơm và củi làm lò hun. Khói cay xè mặt mẹ, gương mặt lấm lem anh em tụi tôi cũng làm ra trò cười lắm ! Cái góc bếp nhỏ đắp bằng đất và cói nhưng chắc như sự dẻo dai của nó theo năm tháng.
(…) Năm đó, tôi còn bé thấy mưa thì thích lắm !. Ánh trăng tròn không còn đậu mái gianh cũng không thả rơi ánh bạc trên tán lá non rủ rỉ. Chỉ nghe mưa tí tách bên hiên thấy thoáng sợi khói chùng chình lấm tấm những cát bụi vệ đường. Tôi là con bé thích độ nóng của lửa nên hay vào gác bếp nhỏ. Nhìn và với vỏ cam khô sần treo lủng lẳng xuống cho vào lửa reo vui. Mỗi khi đó, tôi được ngửi mùi thơm của vỏ cam chanh. Anh trai đứng nhìn nheo mày mắng tôi nghịch ngợm, tôi khóc ré lên miệng đầy tro đen. Mẹ còn đang ở vườn nghe tiếng tôi chạy đon đả, quở phạt anh. Nước mắt anh khi ấy là vị đắng của khói bếp, tôi vẫn hồn nhiên ngu ngơ nhặt củi đun.
Bếp lửa qua bao năm dài nhung nhớ vẫn miệt mài dáng hiền sau chiều muộn. Cái sợi khói mềm lỏng lang thang giữa mùa hoa cải ngồng cuối vụ… giờ đọng mãi trong tôi ! Nơi tôi sống và đã qua, nó ồn ào tiện nghi đầy đủ của đất Hà Thành. Đi trong lòng Hà Nội thấy thấp thoáng sợi khói mùi hương lá nhu, mùi của hạt bưởi là món quà của ấu thơ bên bếp lửa kỷ niệm. Nơi tôi đã ngỡ từng xa, nhạt nhòa… Vậy mà trở lại dấu yêu giấc mơ miền quê ngày nào!
NGÔ THỊ HỌC